05 BƯỚC HỌC TIẾNG ANH HIỆU QUẢ – CHƯƠNG 8: ĐÁNH BÓNG KHẢ NĂNG PHÁT ÂM CỦA BẠN

“[Bản dịch của cô giáo Minh Trang aroma]

CHƯƠNG 8: ĐÁNH BÓNG KHẢ NĂNG PHÁT ÂM CỦA BẠN

Henry Ford đã từng nói “Bạn có tin mình làm được điều gì hay không, thì bạn vẫn luôn là người đúng.”

Đây có lẽ là phần mà ai cũng đang mong đợi. Trong chương này, tôi sẽ trao đổi với bạn về việc tại sao khả năng phát âm của một số người lại tốt, nhưng một số người thì lại chưa tốt. Thực tế, có rất nhiều người đã ra nước ngoài học tập và công tác, nhưng khả năng phát âm của họ rất yếu, trong khi một số người chẳng đi đâu cả thì phát âm của họ lại thật tuyệt với. Ở những trang tiếp theo, chung ta sẽ thử khám phá ra MỘT SỐ ĐIỀU khiến phát âm của người học tốt và LÀM THẾ NÀO ta có thể thực hành khả năng phát âm của mình.

Phát âm luôn là một chủ đề HOT mà người học vẫn luôn hứng thú. Khi mọi người nghe một người nước ngoài nói tiếng anh, họ thường cố mà đánh giá kỹ năng nói của người đó dựa trên khả năng phát âm. Và đồng thời, người học cũng luôn tranh luôn với nhau là làm thế nào để phát âm đúng và chắc chắn một từ vựng. Tuy nhiên, trước khi chúng ta đi vào tiêu tiết, tôi thử hỏi các bạn một câu nhé: “Ở quốc gia nào, vùng nào, người ta nói tiếng anh hoàn hảo nhất?’

Ở Bắc Mỹ, Anh hay là Úc nhỉ?

Vấn đề phát âm thậm chí còn biến đổi trong các vùng miền khác nhau của một quốc gia vì nó liên quan tới âm giọng của từng vùng. Một số người thực sự cảm thấy khó khăn để học tiếng Việt giống như chính tôi là người Việt đây, huống chi là các ngôn ngữ khác trên thế giới. Như bạn thấy đấy, để xác định đúng “ phát âm hoàn hảo” đối với một ngôn ngữ không phải là chuyện dễ dàng. Bạn có thể không “hoàn hỏa” với chính ngôn ngữ mẹ đẻ của mình cơ mà?

Khi thế giới này ngày một “phẳng hơn”, mọi người chịu nhiều ảnh hưởng của việc “phát âm phi chuẩn”. Khi tôi còn đang học ở Mỹ, đã có nhiều giáo viên không phải là người bản địa rồi ( ý tôi nói là người Mỹ): một trong số họ là người Trung Quốc, một là từ Cộng Hòa Séc và một là từ Nam Phi. Họ đều có âm giọng tương đối “nặng”, nhưng vấn đề đó không ảnh hưởng tới uy tín của học ho lắm. Lý do tại sao tôi nói với bạn câu truyện này là gì tìm kiếm một người có ngữ âm tốt không phải là một ý tưởng hay, tốt hơn là bạn NÊN TÌM KIẾM SỰ CẢI THIỆN

TRỌNG ÂM – MỘT YẾU TỐ CƠ BẢN CỦA VIỆC PHÁT ÂM

Khi tôi còn làm việc ở công ty cũ nơi có nhiều giao dịch thương mại quốc tế, tôi đã có cơ hội làm việc với người Sing và người Ấn. Thực ra tôi cảm thấy rất thú vị mặc dù những người đó nói tiếng anh tương đối nặng – vấn đề là người Mỹ vẫn hiểu họ đấy thôi. Ngược lại, người Mỹ lại khó có thể hiểu người Việt Nam khi chúng ta nói tiếng Anh, Quan sát người Sing và người Ấn nói tiếng Anh, tôi nhận ra được LÝ DO ĐẰNG SAU sự khác biệt này. Điều mấu chốt là TRỌNG ÂM (hay cách nhấn mạnh vào âm tiết cần thiết). Tiếng Anh sử dụng nhiều trọng âm và nhấn nhả để phân biệt các từ vựng khác nhau. Ví dụ nhé, từ conTENT và CONtent sẽ có nghĩa khác nhau,khi bạn nói và định vị âm tiết cần nhấn. Trọng âm khi được đánh sai, sẽ khiến người nghe không xác định được từ vựng hay thông tin bạn đang muốn nói. Tôi nhận thấy rằng kể cả người Sing hay người Ấn phát âm một vài âm không đúng, nhưng họ vấn cố gắng để nhấn vào những từ cần thiết.

Giống như âm nhạc vậy, nhiều ngôn ngữ sử dụng giọng cao bổng với các từ khác nhau. Trong tiếng việt, có 05 mức độ thể hiện độ cao, và trong tiếng Trung thì có 04. Như vậy với sự khác biệt giữa ngôn ngữ nguồn và ngôn ngữ đích ( tiếng việt và tiếng anh), khi chúng ta nói tiếng anh, người ta sẽ có thiên hướng thể hiện trọng âm không mấy chính xác. Một vấn đề tương tự xảy ra với người Mỹ khi học tiếng Trung Quốc. Chuyển ngữ điều từ cao sang thấp là điều không mấy dễ dàng với họ.

Trọng âm có thể trực tiếp tạo ra ngữ điệu. Khi chúng ta cố gắng phát âm chính xác thì từ nhiên sẽ tạo ra được sự trầm bổng trong chính câu nói mà chúng ta đang phát âm, cái đó liên quan tới ngữ điệu. Nếu việc nhấn mạnh bị sai, ngữ điệu lập tực của bị thay đổi. Thường thì ngữ điệu sẽ tạo ra một bản nhạc ngôn ngữ, ngữ điệu của một câu và sự phát âm của từng từ riêng lẻ hai hai yếu tố cơ bản cấu thành với nhau và giúp người nghe xác định rõ được rằng bạn đang nói gì.

Trọng âm sẽ tác động trực tiếp vào “chất lượng âm thanh”của bạn. Để có thể phát âm đúng, bạn cần phải có đươc 3 yếu tố đúng: nguyên âm, phụ âm và trọng âm. Như tôi đã đề cập trước đó, việc đánh trọng âm sai sẽ lập tức thay đổi ý nghĩa của từ.

Trọng âm giúp người nói nghe có vẻ giống như người bản địa.Nếu bạn thể hiện trọng âm đúng, bạn có thể nói với tốc độ của người bản địa. Khi bạn học tiếng Anh, bạn vẫn tự hỏi tại sao người Anh lại nói nhanh như vậy. Rồi tôi cũng nhận ra rằng trong một câu họ thường nhấn mạnh vào một số từ và nhanh chóng lướt qua những từ không cần thiết. nếu họ có gắng phát âm từng từ riêng lẻ, họ sẽ chẳng nói nhanh như vậy đầu. Rất nhiều giảng viên ngôn ngữ yêu cầu học viên nói từ từ – và tôi nghĩ điều này là đúng khi chúng ta nói chuyện với người bản địa. Vì, mục đích của chúng ta là để người nghe có thể hiểu mình. Do vậy, bạn cần phải nói chậm rãi và từ tốn. Tuy nhiên, câu chuyện khác biệt ở đây là CHÚNG TA SẼ LÀM NHƯ THẾ NÀO KHI CHÍNH CHÚNG TA TỰ THỰC HÀNH. Kinh nghiệm riêng cho thấy, cố gắng bắt chước giống như người bản địa sẽ mang lại cho bạn 02 vấn đề sau:

– Trước hết, nó giúp bạn có thể nghe tốt hơn khi họ nói nhanh và bạn có thể quen với âm giọng thông thường của người bản địa. Nếu bạn có thể nói nhanh nhưu họ, bạn sẽ dễ dàng nghe và hiểu họ.
– Thứ hai, thực hành với người bản địa bắt bạn phải thể hiện đúng trọng âm. Khi bạn nói chậm, bạn có thien hướng chẳng đánh trọng âm gì cả. Nhưng khi bạn cố gắng để bắt theo tốc độ nói của họ, bạn sẽ tự nhiên sẽ có ngữ điệu giống họ.

Bạn thấy đấy, bằng việc đánh trọng âm đúng, bạn sẽ: phát âm tốt hơn, ngữ điệu chuẩn hơn và tốc độ nói phù hợp hơn.

VẬY LÀM THẾ NÀO ĐỂ THỰC HÀNH VIỆC ĐÁNH TRỌNG ÂM?

Vì trọng âm là một điều rất quan trọng, do vậy tôi sẽ phát triển một số bước đi giúp bạn. Bạn cần phải dành ra 30 phút. Tìm từ 5 đến 10 câu trong tài liệu nghe của mình, tùy thuộc vào năng lực của bạn mà bạn có thể lựa chọn ít hay nhiều câu. Vì tôi không biết mục đích bạn muốn học là gì, do vậy tôi sẽ sử dụng chính ví dụ mà tôi đã học trước đó. Vậy, hãy thử câu “ I AM TRYING TO SOLVE THÍ FINANCIAL PROBLEM.”

Các bước học sẽ như sau:

Bước 1: Gạch chân vào những từ cần nhấn trọng âm

I AM TRYING TO SOLVE THIS FINANCIAL PROBLEM

Bước 2: Hãy nghe lại câu đó:

Cố gắng chú ý vào những âm/ từ người nói cố gắng nhấn mạnh. Nếu bạn nghe thấy một âm mạnh hơn và to hơn các âm khác thì đó có thể là trọng âm từ cả từ. Chú ý gạch chân các âm. Ví dụ

I AM TRYING TO SOLVE THIS FINANCIAL PROBLEM

Bước 3: bắt chước điều người nói muốn nói

Cố gắng bắt chước câu mà người nói vừa nói. Nhấn mạnh vào điều mà người nói muốn nhấn mạnh, và lên giọng ở những chỗ người nói lên giọng, lướt qua ở những đoạn người nói lướt qua. Thực hành một vài lần cho đến khi bạn nói câu đó thật trôi chảy và mượt mà. Nhưng đừng nhìn vào đáp án nhé. Quên điều mà bạn phải nhớ đi, ví dụ như từ vựng, chỉ bắt chước người nói thôi.

Bước 4: Cố gắng bắt trước với tốc độ của người nói.

Như tôi đề cập trước đó, đây là chìa khóa để bạn có thể bắt chước giống với giọng của người nói. Ở bước này, bạn sẽ cố gắng tua lại đoạn văn một vài lần và cố gắng bắt kịp với tốc độ của người nói. Cố gắng bắt với âm mà người nói phát ra do vậy bạn có thể bắt chước đúng với việc từ lúc họ bắt đầu nói cho tới khi kết thúc câu. Những lần đầu tiên cố thử sẽ tương đôi khó khăn. Do vậy bạn không cần phải bỏ qua các từ không được nhấn mạnh. Ví dụ trên, bạn có thể nó

Try solve nan prob

Nhớ, bạn có thể dễ dàng nói. Khi bạn có thể bắt đươc tốc độ của người nói rồi, hãy bổ sung thêm các yếu tố nhỏ. Ví dụ như:

trying solve nancial problem

Sau một vài lần thực hành, tôi có thể nói câu này giống như người bản địa với trọng âm chính xác như người nói.

Theo kinh nghiệm của tôi, đây là một bước quan trọng nhất, nhưng cũng có nhiều tác dụng nhất. khi bạn lựa chọn tài liệu nghe để thực hành các bước này, bạn cần phải chắc chắn được tài liệu người nói đang nói giống với âm giọng của người bản địa. Đừng có sử dụng tài liệu đã được giản thiểu âm thanh vì như vậy kỹ thuật này sẽ không có mấy tác dụng. Ban đầu, hay thực hành khoảng từ 50 đến 60 lần cho một câu. Nhưng đừng có vồn vã , vì khả năng phát âm sẽ không tăng nhanh như thế đâu, hãy nghiêm túc tiếp tục thực hành.

Bạn có thể kinh ngạc nói rằng: “ôi giời, nếu tôi phải lặp đi lặp lại từ 50 đến 60 lần cho một câu thì mất bao lâu tôi mới hoàn thành hết đống câu còn lại”. BÌNH TĨNH ĐI NHÉ. Nếu bạn thực hành mỗi ngày, bạn sẽ mất khoảng từ 2 – 3 tuần để làm quen với ngữ điệu và giọng nói của người bản địa. Bạn cũng không cần phải thực hành toàn bộ số câu bạn học vì ngữ điệu trong tiếng anh cũng không phải là vô vàn.

Sau một hoặc hai tuần thực hành kỹ năng này, bạn sẽ cảm thấy trôi chảy và thành thạo hơn. Sử dụng giống giọng của người bạn địa ở bước số 03 ở chương 7. Hãy thu âm giọng nói của mình vào và xem giọng thu âm như thế nào nhé.

LÀM THẾ NÀO ĐỂ THOÁT ĐƯỢC ÂM GIỌNG ĐỊA PHƯƠNG CỦA BẠN

Có hai nguyên nhân cơ bản khiến người học ngoại ngữ vô thức gắn âm giọng của mình khi nói hoặc học tiếng nước ngoài. Hãy cẩn thận khi bạn nói ngôn ngữ mới và cố gắng bắt chước giống giọng người nước ngoài.

Lý do đầu tiên tại sao nhiều người khó có thể phát âm đúng là vì họ cứ cố gắng đọc theo đúng bề mặt chữ. Khi chúng ta đọc một từ, chúng ta có thiên hướng bị ảnh hưởng bởi bề ngoài của tiếng mẹ đẻ. Đồng thời, hầu hết các nguyên âm và phụ âm trong tiếng anh lại thường không xuất hiện trong tiếng việt. Do vậy, khi một người Việt Nam đọc một từ tiếng anh, anh ấy vô thức áp dụng các nguyên âm và phụ âm của tiếng việt vào từ đó và phát âm lệch so với chuẩn. Trong một lớp học tiếng anh, khi tôi hỏi nhiều học viên của mình phát âm một từ dài, ví dụ như từ “miscellaneous”, “extraordinary” hoặc “ entrepreneur”, những từ này phát âm rất khác khi chúng ta nhìn vào từ đó. Do vậy, khi tôi yêu cầu họ không nhìn vào sách và tập trung nghe người bản địa nói, họ cảm thấy bắt chước từ dễ dàng hơn. Giờ, bạn có thể hiểu tại sao tôi không bắt người khác phải nhìn vào nội dung khi nghe hoặc nói tiếng anh.

Một trong những nguyên nhân khác nữa là người học thường có thiên hướng sử dụng nguyên âm và phụ âm của tiếng mẹ đẻ giống như “tiêu chuẩn’ để điều chỉnh khẩu hình khi phát âm. Điều đó xảy ra khi người học nghe một từ mới. Khi một người Trung quốc học từ “down”, được phát âm là /daun/. Vì âm này không giống như âm được phát âm trong bản đồ ngôn ngữ của tiếng mẹ đẻ, do vậy anh ấy phải “lọc” nguồn dữ liệu và tìm kiếm các âm của Tiếng Trung có cách phát âm gần giống với âm của tiếng mẹ đẻ và cố gắng để phát âm giống như vậy. Vấn đề xảy ra ở đây là âm /aun/ của tiếng anh và một âm ná ná trong tiếng việt lại không hoàn toàn giống nhau, do vậy nguyên âm của tiếng Trung lại trở thành cơ sở – được điều chỉnh – để rồi phát âm thành tiếng Anh. Và, hiển nhiên người học lại vô thức phát âm “âm giọng tiếng anh” bằng tiếng mẹ đẻ của mình.

Và điều không may rằng các giáo viên “không phải là người bản địa” hướng dẫn học viên làm như vậy. Bạn có thể nghe một vài giáo viên nói rằng: “từ này, âm này có cách phát âm giống như từ kia, âm kia trong tiếng mẹ đẻ.” Phương pháp này có vẻ như là phương pháp nhanh nhất và dễ nhất để giải thích cách phát âm của một từ vựng. Tuy nhiên, điểm bất lợi ở đây là nó sẽ bắt người học phải gắn liền với âm giọng bản địa của mình. ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ NÀY, bạn cần phải có nền tảng KHÔNG NGHĨ NHIỀU. Mỗi lần bạn học phát âm một từ mới, hãy quên tiếng mẹ đẻ của mình đi. Đơn giản chỉ là bắt chước thôi, giống như bạn là một đứa trẻ vậy. Hiển nhiên là, NÓI THÌ DỄ HƠN LÀM. Nhưng nếu chúng ta tự tạo tính kỷ luật cho mình, chúng ta sẽ dễ dàng thoát khỏi âm giọng tiếng việt và bắt chước giống như người nói tiếng anh thực sự.

3 BƯỚC ĐÁNH BÓNG KHẢ NĂNG PHÁT ÂM CỦA BẠN

Bằng cách thực hành kỹ thuật đánh trọng âm được miêu tả ở trên, bạn sẽ nắm bắt được tầm quan trọng của phát âm, giúp bạn nói được dễ dàng hơn. Tuy nhiên, nếu bạn thực sự kiếm tìm một phương pháp học để nói giống như người bản địa, bạn có thể tham khảo 03 bước học tập sau:

BƯỚC 1: NHẬN DIỆN ÂM THANH LÕI

Bạn có thể bắt chước âm thanh của một từ vựng một cách chính xác nếu bạn không rõ đó là từ gì. Lần đầu tiên bạn nghe một người bản địa nói từ đó, bạn dường như không thể nghe “chính xác”. Những người học ngoại ngữ đều đối mặt với vấn đề này. Hãy để tôi chỉ cho bạn một ví dụ để bạn mường tượng vấn đề này dễ hơn. Hãy thử học các “ nét trong tiếng trung nhé”. Giờ hãy để tôi chỉ cho bạn một vài nét chữ (bộ) trong tiếng trung và yêu cầu bạn thử viết lại nhé.

Đây là một từ trong tiếng anh có nghĩa là “nhẫn”. Trước khi bạn đọc nhiều hơn, hãy cầm bút và thử viết lại chữ đó xem. Bạn nhận ra điều gì nào? Bạn không thể bắt chước được 100% chính xác cách viết từ này phải không? Vì đây là chữ viết tay của 01 người thông thường, do vậy khó có thể bắt chước từ này. Nếu một người Trung nhìn vào bản viết của bạn , anh ta sẽ nhận ra đây là chữ vẽ bởi một người không phải là người Trung. Lý do là vì bạn đang vướng mắc trong việc viết chữ tiếng Trung vì đây là chữ viết tay cá nhân của chính bạn thôi. Do vậy, khi bạn nhìn vào bức ảnh trên, bạn khó có thể xác định điều gì đã phát vỡ quy tắc này. Ở các từ khác, bạn khó có thể hiểu được cấu trúc chính trong tiếng anh. Giờ hãy để tôi chỉ cho bạn một vài phiên bản của từ này nhé:
Và được rồi, nếu tôi nói cho bạn cách viết chữ này, bạn có cảm thấy tự tin hơn không? Từng xem vài phiên bản chữ viết này, tôi có thể dễ dàng nhận diện cách viết. Hay nói cách khác, tôi hiểu đây là từ “nhẫn” ở trong tiếng trung.

Hiện tượng này cũng giống hệt khi bạn lần đầu nghe một từ mới. Bạn có cảm giác không rõ ràng về từ này. Bạn dường như cảm thấy không nghe chính xác đó là từ gì dù người nói có lặp đi lặp lại từ này. Đó là ví âm thanh mà người nghe cảm nhận được lại pha trộn với âm giọng cá nhân của người đó. Mỗi người đều có một âm giọng riêng, do vậy bản thân họ cũng sẽ tạo ra các âm thanh khác nhau khi họ nói và chữ viết cũng giống như vậy thôi. Đó cũng là lý do tại sao rất khó cho bạn có thể nhận ra được “âm thanh lõi” của một từ vựng. Kết quả là, nếu bạn không thể nhận diện 01 từ vựng, bạn sẽ khó có thể bắt chước từ đó.

PHƯƠNG ÁN GIẢI QUYẾT CỦA CHÚNG TA LÀ GÌ – là để xác định được “âm thanh lõi” của một từ, bạn cần phải nghe từ đó vài lần với vài âm giọng khác nhau. Nếu chúng ta có được nền kiếm thức cơ bản bằng “lượng đầu vào lớn” như tôi đã trao đổi ở các chương trên, bạn sẽ thấy kỹ thuật nghe này – tương tự thôi – sẽ giúp bạn thể hiện được mình. Nếu bạn cứ tiếp tục học tập theo kỹ năng này, bạn sẽ có cơ hội để nhe các từ và các cấu trúc câu phổ biến do nhiều người nói. Và liệu nó có giải quyết được vấn đề của bước này không – thì thử xem nhé?

BƯỚC 2: Bắt chước âm thanh mà bạn nghe thấy?

ở bước này, bạn đơn giản sẽ bắt chước âm thanh từ vựng mà bạn nghe thấy. Nhưng đừng có nhìn vào “đáp an nghe’ mà đơn giản chỉ bắt chước về âm thanh thôi. Khi bạn bắt chước từ bằng cách đọc to, tai của bạn sẽ nghe được âm mà bạn đã tạo và so sánh nói với âm thanh của người bản địa. Nếu bạn nhận ra 02 âm thanh (âm thanh của bạn và âm thanh của người bản địa) khác nhau, bạn sẽ có thể cố gắng hơn nữa.

Tất nhiên là chúng ta sẽ không tránh khỏi một vấn đề: âm thanh bạn nghe được lại không trọn vẹn đúng như từ đó. Đó là vì âm đó được đi vào não rồi mới đến tai và điêu đó ảnh hưởng tới cách phát âm của bạn. Đó cũng là lý giải vì sao nhiều nguoiwf khi nghe âm thanh của chính mình đều nói: “Đây là giọng mình thật á? – Nghe lạ thật đấy”. Chính vì điều này chúng ta cần chuyển sang bước thứ 3.

Bước 3: thu âm , nghe âm và chỉnh âm

Ở bước 1, chúng ta có được “Tiêu chuẩn” âm thanh so với chính âm giọng cả mình. Sang bước 2, chúng ta sẽ tự tao ra âm của chính mình. Và ở bước này, chúng ta sẽ thu âm đó, nghe âm đó để biết cách phát âm của bạn có giống như âm chuẩn không?

Craig Valentine, một quán quân hùng biện thế giới năm 199, đã nói rằng “thu âm nó lại, và tận hưởng nó”. Chỉ khi bạn thu âm giọng mình lại, bạn mới biết giọng mình có rất nhiều lỗi. Do vậy, điều bạn làm trong quá trình này là để điều chỉnh âm giọng bằng cách thu âm, nghe lại âm đó và chữa chính phát âm của mình để giúp cách phát âm đó tỏa sáng.

Mặc dù bạn sẽ phải dành nhiêu thời gian đối với bước này, nhưng cũng có một số nguyên âm và phụ âm để bạn thực hành. Do vậy đừng nghĩ rằng bạn sẽ thực hành ba bước kia với từng từ riêng lẻ.

Trước khi kết thúc chương này, tôi hy vọng có thể chia sẻ kinh nghiệm cá nhân của mình. Nhiều sinh viên đã hỏi tôi làm thế nào để phát âm hay. Tôi thường nói rằng: “bạn dành bao lâu để thực hành phát âm?” Thế đấy, nhưu bạn hiểu, một vài người thực hiện nó rất nghiêm túc mỗi ngày. Và họ đều trả lời rằng “thực hành, thực hành và thực hành”, tuy nhiên chẳng có điều kỳ diệu nào sẽ xảy ra nếu chúng ta không “thực hành.
“